MALATYA'DA İLK İÇMESU YU

Malatya bir su şebekesine kavuşmadan önce Malatya şehrinde oturanlar içmesuyu ihtiyaçlarını, o günlerde şehrin ortasındaki toprak kanaldan akıp giden Derme Suyu ile bazı pınarlardan, kuyulardan ve çeşmelerden karşılıyorlardı.

Derme Suyu; şehre girişinde, Adafı'dan itibaren Hasanbey, Mücelli ve Hüseyinbey Köprüsü doğrultusunda akardı.

Gündüzbey yerleşim yerinden itibaren kirletilmemesine itina gösterilen Derme Suyu, çoğu yerde evlerin altından girer ve avlulardan geçerek şehire minyatür bir Venedik görüntüsü verirdi.

1930'lu yıllardan sonra, günün şartlan ölçüsünde, başlatılan yatırımlar Malatya'ya da, belli oranda, bir canlılık getirdi.

 

Bu arada, yurt sathında başlatılan demiryolu seferberliği sırasında Malatya da trene kavuştu. Bir tren gannın, özellikle de üç yol ağzında bulunan böyle bir garın en önemli ihtiyacı için su bulunması gerekiyordu.

1933-1934 yılları arasında, Gündüzbey Pınarbaşı kaynağından, 20 santimetre çapında, Alman yapımı çelik borularla şehre getirilen içmesuyu, Başhank Semtinde yapılan, yaklaşık 250 tonluk bir depoya ulaştırıldı. Oradan da demiryollarının işyerlerine ve lojmanlarına götürüldü.

Etrafında, bahçelerin de bulunduğu Başhank Su Deposunun çevresi, uzunca bir süre Malatya'da oturanların mesiresi haline geldi.

Buranın halk arasındaki adı "Su ambarı" idi.

Su deposunun gerek şehir merkezine yakınlığı, gerekse depodan tahliye edilen suyun soğukluğu nedeniyle, başka yerlere gidemeyenler bahar ve yaz aylannda kolaylıkla ulaştıkları burada mahalli yemekler yaparak hoş vakit geçirirlerdi.

Daha sonraki yıllarda, şehrin her yanı içme suyuna kavuşunca, buranın özelliği kalmadı, unutuldu gitti.

Bir süre sonra, Malatya Belediyesi devreye girdi. Aynı sudan yararlanarak köşebaşlanna, Alman yapımı, döküm ve kollu çeşmeler koydurdu. Böylece şehir halkının önemli bir bölümü temiz bir içmesuyuna, ilk kez kavuşmuş oldu.

Sayılan çok olmamakla beraber, bazı varlıklı ailelerde evlerine aynı sudan aldılar. Bu su paralı değildi.

Köşebaşlanna konuşan çeşmelerin korunması işi mahallenin etkili kişilerine verildi. Örneğin Tekme/.ar (Şimdi adı istiklal oldu) Mahallesindeki çeşmenin sorumlusu "Kernekli Cemal" idi.

4443

Malatya yeraltı suları açısından zengin bir yöre, malumunuz. I )Qzenlİ bil içmesuyu şebekesi yokken, halkın su ihtiyacını, Derme Suyunun yani Bira, hemen hemen her mahallede birkaç tane olan pınarlardan, yâ da kuyulardan sağlandığını söylemiştik.

1950'li yıllardan itibaren, içmesuyu dağıtımı, mahalle çeşmelerinin dışında, evlere de bağlanarak, şebekeleşti. 1960'lı yıllarda evler büyük çapla şebeke suyuna bağlanmıştı. Bu nedenle, 1970'li yılların başlarında, mahalle çeşmelerinin kaldırıldığını biliyoruz.

Ayrıca, şehre getirilen içmesuyunun miktan, isale hattı kapasitesi artmlarak, sürekli geliştirildi. 1973'te şebeke büyük çapta yenilendi. 1980'lere doğru su yetmezliği ortaya çıkınca, ilave isale hattı yapıldı.

1984'ten itibaren, büyük çaplı içmesuyu şebeke yenileme projesinin uygulanmasına başlandı ve kısmen tamamlanan proje ile yeni depolar yapıldı. Su sıkıntısı tamamen giderildi. Halen, içmesuyu şebekesi yenileme çalışmaları tüm hızıyla sürüyor.

Çat Barajı'nın devreye girmesi ve Derme Suyu'nun tamamının sulamadan alınmasıyla, daha uzun yıllar Malatya'nın içmesuyu ihtiyacının, Gündüzbey Pınarbaşı'ndan sağlanacağı yetkililerce ifade ediliyor.